Khi nào cần tầm soát ung thư dạ dày?

Ung thư dạ dày là một trong 5 bệnh ung thư thường gặp nhất tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Tại Việt Nam, năm 2018 có hơn 17 ngàn ca mắc mới và hơn 15 ngàn trường hợp tử vong vì căn bệnh này. Sàng lọc ung thư dạ dày là tìm kiếm bệnh ung thư dạ dày trước khi có bất kỳ triệu chứng nào. Việc tiến hành sàng lọc và điều trị dự phòng mang lại hiệu quả tích cực bởi ung thư dạ dày nếu phát hiện ở giai đoạn sớm thì vẫn có khả năng điều trị thành công. Tại Việt Nam hiện nay tỉ lệ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn còn cao, khiến cho việc điều trị gặp nhiều khó khăn, hiệu quả kém, kinh phí điều trị lớn.

Ai nên thực hiện sàng lọc ung thư dạ dày?

Tại Hoa Kỳ, không có xét nghiệm sàng lọc tiêu chuẩn hoặc định kỳ để phát hiện ung thư dạ dày ở những người có nguy cơ trung bình. Các nhà nghiên cứu đang làm việc để phát triển các thử nghiệm như vậy. Nếu xét nghiệm làm giảm số ca tử vong do ung thư dạ dày thì nó có thể trở thành xét nghiệm sàng lọc tiêu chuẩn.

➢   Sàng lọc ung thư dạ dày ở người có nguy cơ trung bình

Không có tổ chức y tế lớn nào ở Hoa Kỳ khuyến nghị sàng lọc ung thư dạ dày định kỳ ở những người có nguy cơ trung bình. Lợi ích của việc sàng lọc rất có thể sẽ không lớn hơn những tác hại có thể xảy ra (chẳng hạn như cần xét nghiệm hoặc thủ thuật bổ sung, ngay cả ở một số người có thể không bị ung thư dạ dày).

Vì việc sàng lọc ung thư dạ dày định kỳ không được thực hiện ở Hoa Kỳ nên hầu hết mọi người không được chẩn đoán mắc bệnh ung thư dạ dày cho đến khi họ có những dấu hiệu và triệu chứng nhất định cho thấy cần phải xét nghiệm y tế. Ở một số quốc gia ở Đông Á và Nam Mỹ, nơi ung thư dạ dày phổ biến hơn nhiều, việc sàng lọc hàng loạt người dân đã giúp phát hiện nhiều bệnh ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm, có thể chữa được nhiều hơn.

➢   Sàng lọc ung thư dạ dày ở những người có nguy cơ cao

Lợi ích của việc sàng lọc có thể lớn hơn những rủi ro có thể mắc phải ở một số người có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn vì họ có các yếu tố nguy cơ nhất định (ví dụ: một số tình trạng dạ dày có khả năng tiền ung thư hoặc các tình trạng di truyền như hội chứng Lynch hoặc bệnh đa nang tuyến gia đình [FAP] ). Ví dụ, nội soi đường tiêu hóa trên có thể được khuyến nghị định kỳ ở những người này. Sàng lọc thường không được khuyến khích cho những người trong gia đình mắc bệnh ung thư dạ dày lan tỏa di truyền (HDGC). Thay vào đó, các bác sĩ thường khuyên những người có sự thay đổi gen CDH1 gây ra hội chứng này nên cân nhắc việc cắt bỏ dạ dày (cắt toàn bộ dạ dày), vì nguy cơ mắc ung thư dạ dày là rất cao.

Những đối tượng “nguy cơ” mắc ung thư dạ dày

Cho đến nay vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân gây ung thư dạ dày, các nhà khoa học mới xác định được các yếu tố nguy cơ gây ung thư dạ dày. Đây cũng là đối tượng hướng tới của các phương pháp tầm soát ung thư dạ dày.

➢   Hút thuốc lá: là một trong những thói quen mà đa số người mắc ung thư dạ dày vẫn duy trì sử dụng.

➢   Nam giới tuổi trên 40: Trong số những người mắc ung thư dạ dày, có tới 96% là người ở độ tuổi từ 40 trở lên. Nam giới có tỉ lệ cao khoảng hơn gấp đôi so với phụ nữ mắc ung thư dạ dày.

➢   Thói quen ăn uống mặn, đồ nướng, chiên ..: những thực phẩm được chế biến chứa lượng muối cao thường có tỉ lệ mắc ung thư dạ dày cao hơn những người có thói quen ăn uống nhạt và thanh đạm.

➢   Những người mắc các bệnh liên quan đến tiêu hóa: ung thư dạ dày thường gặp ở người đã có bệnh dạ dày từ trước, như tiền sử đã từng bị phẫu thuật dạ dày, đau, viêm loét dạ dày lâu năm, bệnh nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori).

➢   Di truyền: Nếu trong gia đình từng có thành viên có tiền sử bị bệnh ung thư, thì nguy cơ tự bị mắc ung thư liên quan sẽ có tỉ lệ cao hơn. Bệnh nhân hoặc tiền sử gia đình có polyp tuyến có tính chất gia đình(FAP); mắc hội chứng Lynch; hội chứng Peutz-Jeghers; hội chứng Juvenile polyposis cũng có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày. Ngoài ra những người tăng sản hoặc polyp tuyến dạ dày, thiếu máu nghi ngờ ác tính,  dị sản ruột tại dạ dày cũng có thể liên quan đến căn bệnh ung thư này.

Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày, hãy liên hệ với bác sĩ về những ưu và nhược điểm có thể có của việc sàng lọc ung thư dạ dày đối với bạn.

Một số người có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn có thể được hưởng lợi từ việc sàng lọc bằng nội soi trên, bao gồm:

➢   Người lớn tuổi bị teo dạ dày mãn tính hoặc thiếu máu ác tính

➢   Những người đã có tiền sử cắt dạ dày một phần

➢   Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư dạ dày

➢   Những người có hội chứng di truyền nhất định

➢   Những người từ các quốc gia nơi ung thư dạ dày phổ biến

Dấu hiệu gợi ý ung thư dạ dày

Sau đây là dấu hiệu của bệnh ung thư dạ dày bạn cần lưu ý:

➢   Đầy tức bụng: Lúc đầu, triệu chứng đau rất giống với trong loét dạ dày (đau liên quan tới bữa ăn, giảm khi dùng các thuốc điều trị loét). Chính vì vậy, bệnh nhân thường chủ quan, xem nhẹ bệnh và chỉ đi khám khi đã quá muộn.

➢   Chán ăn:  Mất cảm giác thèm ăn chắc chắn là một điều cần hết sức chú ý. Trong nhiều trường hợp, biểu hiện này không đơn thuần chỉ là tiết lộ bạn đang gặp rắc rối với vị giác, tốt nhất bạn nên đi gặp bác sĩ để kiểm tra.

➢   Sut cân chưa rõ nguyên nhân, mệt mỏi: Sút nhiều cân trong thời gian ngắn, kèm theo cảm giác luôn no, chán ăn buồn nôn, mệt mỏi thì đó có thể là cảnh báo ung thư dạ dày. 

➢   Nôn ra máu: khi nôn có lẫn máu thì cũng nên suy xét đến khả năng ung thư dạ dày.

➢   Ợ chua, đầy bụng sau khi ăn: người bị ung thư dạ dày khi ăn xong có cảm giác tức bụng, đầy bụng và buồn nôn... Ợ nóng là một triệu chứng phức tạp, nó có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư (thường liên quan đến đau bụng hoặc đau vùng thượng vị) hoặc là yếu tố nguy cơ ung thư. Những người bị chứng ợ nóng có thể bị loét dạ dày tá tràng, có nghĩa là họ có nhiều axit trong dạ dày, điều này khiến họ có nguy cơ bị ung thư dạ dày cao hơn. 

➢   Đi ngoài phân màu bất thường: nếu bạn xuất hiện triệu chứng đi ngoài phân đen hoặc trong phân thường xuyên có máu, việc này lặp lại thường xuyên thì rất có thể bạn đã mắc ung thư dạ dày.

Ung thư dạ dày hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Nếu như thấy những dấu hiệu trên bạn cần đến gặp ngay bác sĩ để được thăm khám và tư vấn, điều trị kịp thời.

Các xét nghiệm tầm soát ung thư dạ dày

➢   Nội soi đại tràng

Ống nội soi được đưa qua miệng (hoặc mũi) qua thực quản tới dạ dày dể quan sát trực tiếp hình thái dạ dày, các tổn thương và có thể sinh thiết qua ống nội soi nếu bạn có tổn thương nghi ngờ. Mẫu sinh thiết được nhuộm rồi đọc dưới kính hiển vi để chẩn đoán tổn thương lành hay ác.

➢   Chụp X - quang

Bệnh nhân uống chất lỏng chứa bari và chụp X - quang thực quản dạ dày để phát hiện các tổn thương tại dạ dày. Phương pháp này hiện tại ít được áp dụng, dùng khi cơ sở y tế không có máy nội soi dạ dày hoặc bệnh nhân không đủ điều kiện để nội soi dạ dày.

➢   Chất chỉ điểm khối u (CA 72-4, Pepsinogen, CEA, CA 19-9) trong máu

Được dùng để phổi hợp với các phương pháp trên trong tầm soát ung thư dạ dày. Nồng độ pepsinogen trong máu giảm gợi ý tình trạng viêm teo niêm mạc dạ dày có thể dẫn đến ung thư dạ dày.

Rủi ro khi sàng lọc ung thư dạ dày

Hãy trao đổi với bác sĩ về việc sàng lọc ung thư dạ dày có phù hợp với bạn hay không vì có thể có những rủi ro tiềm ẩn khi sàng lọc ung thư dạ dày

➢   Kết quả xét nghiệm âm tính giả: Kết quả xét nghiệm sàng lọc có thể cho kết quả bình thường ngay cả khi có ung thư dạ dày. Một người nhận được kết quả xét nghiệm âm tính giả (kết quả cho thấy không có bệnh ung thư trong khi thực tế là có) có thể trì hoãn việc điều trị ngay cả khi có các triệu chứng.

➢   Kết quả xét nghiệm dương tính giả: Kết quả xét nghiệm sàng lọc có thể có vẻ bất thường ngay cả khi không có bệnh ung thư. Một kết quả xét nghiệm dương tính giả (kết quả cho thấy có bệnh ung thư trong khi thực tế không phải như vậy) có thể gây lo lắng và thường kéo theo nhiều xét nghiệm và thủ thuật khác cũng có rủi ro.

➢   Rủi ro của chính xét nghiệm sàng lọc: Nội soi trên có thể gây ra các biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng sau đây:

➢   Thủng thực quản hoặc dạ dày

➢   Các vấn đề tim mạch

➢   Các vấn đề về hô hấp

➢   Nhiễm trùng phổi do hít phải thức ăn, chất lỏng hoặc axit dạ dày vào phổi

➢   Chảy máu nghiêm trọng và cần được điều trị tại bệnh viện

➢   Phản ứng không mong muốn với thuốc được sử dụng trong quá trình sàng lọc

Hy vọng với những thông tin về tầm soát ung thư dạ dày trên đây có thể giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của tầm soát ung thư. Nếu thắc mắc hay cần tư vấn, quý khách hàng có thể tới trực tiếp phòng khám VIP12 hoặc vui lòng liên hệ 𝗛𝗼𝘁𝗹𝗶𝗻𝗲: 𝟭𝟴𝟬𝟬 𝟱𝟴𝟱𝟴𝟮𝟵 - 𝟬𝟵𝟯𝟯 𝟴𝟵𝟴 𝟱𝟱𝟴